Was getekend… Kim Habers

Afgelopen weekend bevond ik mij in het ‘hoge’ noorden van ons land en bracht ik een bezoek aan het Princessehof in Leeuwarden. Ik had niet zo snel verwacht naar een keramiekmuseum te gaan om een tentoonstelling van een tekenaar te bezoeken, maar Kim Habers (1979) bewijst met haar nieuwste project dat je zelfs met keramiek kunt tekenen. In de tentoonstelling Ele Não zoekt ze de grenzen van de tekenkunst op door met keraflex – porseleinpapier – te werken; een soort papier dat hard wordt in de oven.

Duizelingwekkende werken
Als ik aan het werk van Habers denk, zie ik automatisch monumentale installaties van papier voor mij. Ze bewerkt het papier door er met zwarte fineliner op te tekenen en er vervolgens in te snijden en het aan andere bewerkte vellen papier te plakken. De kunstenaar laat zich noch door het medium tekenkunst, noch door haar materiaal of drager beperken. Ze bevrijdt haar vlakke tekeningen door letterlijk ruimte in het papier te creëren. Het resultaat is een maaswerk van getekende en gesneden lijnen, dat zowel op twee- als driedimensionaal vlak door elkaar krioelt.

Niet hem
Voor de tentoonstelling in het Princessehof liet Habers zich inspireren door de bosbranden in het Amazonegebied. Met de titel Ele Não, wat in het Portugees ‘niet hem’ betekent, verwijst ze naar president Bolsonaro die bijdraagt aan deze ramp door de ontbossing in Brazilië te gedogen. Een grote tekening – waarop de woorden Ele Não herhaaldelijk zijn aangebracht totdat ze in een abstract lijnenspel veranderden – dient als de basis voor deze werken. Fragmenten ervan zijn met behulp van een plotter op het porseleinpapier aangebracht om ze vervolgens te bewerken en te bakken. Net als bij echt papier kan in porseleinpapier worden geknipt en gesneden.


Kim Habers, 2021, Foto: Sandra Mackus

Kwetsbaar
De werken in de tentoonstelling doen mij aan The book of Kells (+ 800 n.Chr.) denken. Aan de prachtig uitgevoerde letters met uiterst gedetailleerde en complexe versieringen. Alleen zijn de letters in het werk van Habers niet langer herkenbaar. Hoewel de decoraties abstract zijn, is de vorm waarin de werken gepresenteerd wordt, suggestief. Zo heeft de kunstenaar een kaartenhuis opgebouwd uit honderden keramieken bladen, die met metalen ringetjes aan elkaar zijn verbonden. Het bouwsel dat uit flinterdun porselein bestaat, lijkt ieder moment in elkaar te kunnen storten, wat nog eens extra benadrukt wordt doordat enkele kaarten ontbreken. De constructie lijkt symbool voor de wereld te staan, en de ontbrekende kaarten voor klimatologische problemen als ontbossing. Het is overduidelijk dat het werk niet optimistisch gestemd is.


Kim Habers, 2021, foto: Sandra Mackus

Corrupt nieuws
Naast de kaartentoren zijn drie werken te zien die mij sterk aan opengevouwen kranten doen denken. Eén van de kranten staat rechtop, terwijl een aantal bladen lijkt te zijn weggewaaid en tegen het glas van de vitrine leunt. De andere twee kranten lijken een deel van hun inhoud te zijn verloren. De restanten porselein, die tijdens het bakken zijn losgeraakt, liggen aan de voet van deze liggende en staande sculptuur. Het fake news en het corrupte beleid van Bolsonaro lijken door de kunstenaar letterlijk uit de krant te zijn geslagen.


Kim Habers, 2021, foto: Sandra Mackus

Inhoudelijk materiaal
Het laatste werk in deze tentoonstelling is het meest direct. Ditmaal hebben de bewerkte porseleinbladen de vorm van vlammen aangenomen. Tussen de wervelende vormen schemert oranje licht, waarmee Habers overduidelijk de bosbrand zelf weergeeft. Net als in de andere werken zien we her en der zwartgeblakerde stukken porselein, die de inhoud van het werk onderstrepen. Het materiaal is dan ook welgekozen om deze problematiek aan te kaarten. Het betekent ook dat de sculpturen uiteindelijk hetzelfde lot te wachten staat als (een groot deel van) het Amazonewoud. Het grootste deel zal binnen korte termijn voorgoed verpulveren.

De tentoonstelling Ele Não is nog t/m 5 september in het Keramiekmuseum Princessehof (Leeuwarden) te zien