De in Zuid-Afrika geboren en in Duitsland woonachtige kunstenaar Robin Rhode (1976) is geen tekenaar pur sang. Toch kies ik bewust voor zijn solotentoonstelling in Museum Voorlinden als startpunt van mijn tekenblog. Niet alleen omdat de door mij zo geliefde fiets en naaimachine terugkerende elementen in zijn werk zijn. Maar vooral omdat hij de grenzen van het medium opzoekt.
Robin Rhode, Runner up (2001), Control (2000), Vinyl (2001), Video (2000), Dust (2000), Picture (2001), H2O (2000), Liquid Health Soap (2001), houtskooltekeningen op papier. foto: Sandra Mackus
Vroeg werk
Bij het betreden van de eerste zaal zie je de tekening in haar ‘natuurlijke verschijningsvorm’. Met houtskool heeft Rhode in enkele doeltreffende lijnen, objecten uit zijn ouderlijk huis in Johannesburg nagetekend op papier. De serie heeft iets weg van een inventaris. Er staat geen lijn teveel of te weinig, maar precies genoeg om de vorm van het voorwerp vast te leggen. Dat het een van Rhodes vroegste werken is wordt verraden door de weergave van een videoband en analoge fotocamera.
Robin Rhode, Detail uit digitale animatiefilm Marongrong (Colour Wheel) (2002), foto: Sandra Mackus
Bewegende tekeningen
Tegenover deze serie is een aantal animaties te zien. Het zijn vroege werken waarin Rhode de interactie met zijn tekeningen opzoekt, wat de basis blijkt voor de rest van zijn oeuvre. In de achtertuin van zijn ouders, tekende de kunstenaar onder andere een draaimolen en een fiets. Hij liet kinderen uit de buurt ermee spelen, terwijl hij van bovenaf foto’s maakte. Doordat de kinderen telkens op een andere plek in de tekening staan, hij de foto’s uit de losse hand heeft genomen en er hier en daar een cartoonesk bewegingsstreepje is bijgetekend, wordt beweging gesuggereerd. De starre krijttekeningen komen in deze stop-motion animaties tot leven.
Getekende ontsnappingswereld
Het scheppen van een getekende wereld waarin je even kunt ontsnappen lijkt Rhode met de paplepel te zijn ingegoten. Op school tekenden oudere kinderen voorstellingen met krijt op de muren van de wc. De kleine kinderen werden gedwongen daar iets mee te doen, dat varieerde van een getekende kaars uitblazen tot doen alsof je op een fiets rijdt. Terwijl zijn (gekleurde) werken vrolijkheid uitstralen, hebben ze tegelijkertijd iets schrijnends. In de onveilige buurt waar Rhode opgroeide ontbrak het aan een speeltuin. Met een simpel krijtje doorbreekt hij voor een moment de harde realiteit, die overigens nooit direct zichtbaar is.
Robin Rhode, Chalk Bicycle (2011-2021), krijt, metaal, krant, schoenen en muurtekening, foto: Sandra Mackus
Choreografie
Voor Voorlinden verrichte Rhode diverse performances. Het werk Chalk Bicycle is daar een voorbeeld van. Het maakt duidelijk dat de kunstenaar tekenkunst niet alleen met fotografie, maar ook met sculptuur en performance combineert. Een fiets gemaakt van wit krijt staat tegen een zwart beschilderde muur geparkeerd. De reeks vluchtig getekende fietsen, suggereert alsof de fiets in beweging is geweest. Dit wordt extra versterkt door de snelheid waarmee de tekeningen op de muur zijn gekalkt. De kunstenaar heeft zijn hele lichaam ingezet om de tekeningen aan te brengen. Het lijkt net alsof hij een dans heeft uitgevoerd waarin hij de beweging van de fiets heeft omgezet in een muurtekening. Het voelt alsof de beweging tastbaar is gemaakt.
Drager
Soms maakt Rhode tekeningen op papier, maar vaker maakt hij gebruik van muren, die hij van krijt en spuitverf voorziet. Vooral zijn muur in de wijk Westbury in Johannesburg, waar hij acht jaar lang met een vaste club jongeren uit de buurt werkte, is bekend. Lagen tekeningen zijn hier over elkaar aangebracht, waarvan alleen de foto’s nog een bewijs zijn. Ook andere tekeningen die hij op buitenmuren, maar ook op muren in musea heeft aangebracht zullen uiteindelijk verdwijnen. De vluchtigheid van zijn werk lijkt het verbeeldingsaspect te onderstrepen. Ook al heeft een tekening de kracht om je even te laten ontsnappen aan de realiteit, het is slechts een tijdelijke interventie.
De tentoonstelling Robin Rhode is nog t/m 26 september te zien in Museum Voorlinden, Wassenaar
