In expositieruimte 38CC in Delft is de tentoonstelling ‘Scenery’ te zien. Niet voor niets staan de laatste twee letters cursief: terwijl ‘scenery’ als landschap kan worden vertaald, staat ‘scene’ voor een geënsceneerd tafereel dat door de mens is bedacht. De drie kunstenaars die werk tonen in de expositie, bestuderen dan ook de verhouding tussen mens en natuur. En die blijkt niet bepaald harmonieus. Hoewel het textielwerk van Lawrence James Bailey en de ietwat absurde film van Hertog Nadler ook zeer de moeite waard zijn om te bekijken, richt ik mij in deze blog uitsluitend op het getekende werk van Anouk Griffioen (1979).
Anouk Griffioen, Le Nouveau Jardin, 2020, houtskool op linnen, 100 x 200 cm. Foto: Sandra Mackus
Samengesteld landschap
Ze trekken gelijk de aandacht; de metershoge houtskooltekeningen in zwart-wit. Misschien is het gewoonweg mijn fascinatie voor zwart-wit tekeningen of juist de grootte, waardoor haar werken bij mij ‘de aandacht winnen’ van Baileys bontgekleurde textielwerken. Het lijkt toch vooral de vraag ‘waar kijk ik eigenlijk naar’ die mijn aandacht trekt. Griffioen construeert ondefinieerbare landschappen, samengesteld uit stukjes natuur die ze zelf heeft gefotografeerd. De werken tonen dus een mix van struiken, grassen, takken en bladeren die in werkelijkheid niet bij elkaar (kunnen) horen.
Tekenen met wit
De tekeningen zijn op wit beschilderd doek gemaakt. Het zal de conservering van de werken zeker ten goede komen, maar zorgt – net als iedere drager – voor een eigen, lichte grein, die effect heeft op de structuur van de tekening. Doordat het wit geschilderd is, lijkt de achtergrond helderder dan het wit van papier en ogen sommige plekken in de tekening overbelicht – wat de werken nog minder definieerbaar maakt. Terwijl Griffioen haar werken met zwart houtskool opbouwt, tekent ze tevens met wit. Houtskool is moeilijk uit te gummen en zodra je het overschildert blijft de correctie zichtbaar. De kunstenaar moet dus bewust leegte in haar werk behouden om de zwarte lijnen tot hun recht te laten komen.
Zwart-wit
Door voor zwart-wit te kiezen lijkt Griffioen zich op de essentie van het beeld te kunnen toeleggen. De aandacht gaat uitsluitend naar de compositie, de licht-donkercontrasten, de textuur van takken en bladeren, en het persoonlijke handschrift van de tekenaar. Zwart-wit plaatst de landschappen ook in een andere tijd en ruimte die losstaat van onze wereld in kleur. Ook al denk je onderdelen te herkennen, je kunt de werken nooit volledig duiden.
Scenery
Terug naar de titel van de tentoonstelling. In haar tekeningen zet Griffioen het landschap naar haar hand. Het roept vragen op over de maakbaarheid van de natuur. ‘Want in hoeverre kunnen en mogen wij als mens de natuur dwingen om een bepaalde vorm aan te nemen?’ Gelukkig kan in een tekening (bijna) alles, en kan Griffioen ongestoord haar eigen werelden creëren in zwart-wit, waar wij vervolgens in mogen wegdromen.
De tentoonstelling ‘Scenery’ is nog t/m 8 augustus te zien in 38 CC (Delft).