Was getekend… Big Art

Bij de woorden Big Art denk je waarschijnlijk niet direct aan tekeningen. Toch waren die volop aanwezig in het Amsterdamse Bajeskwartier, waar van 4 tot en met 6 november een tentoonstelling met werken van groot formaat was te zien. Diverse kunstenaars waren op de beurs aanwezig, waardoor je niet alleen de werken kon bekijken maar ook het gesprek met de makers aan kon gaan. In deze blog volgt een kleine selectie van tekeningen die mij zijn opgevallen.

Axel Roy, Nadir, 2021, grafiet op papier, foto: Sandra Mackus

Axel Roy

Terwijl veel mensen de coronatijd als een beperking ervoeren, bood het Axel Roy (1989) juist de vrijheid om aan een metersgrote grafiettekening te werken. De van origine Franse kunstenaar, die op dit moment in Nederland woont en werkt, heeft in zijn werk Nadir (2021) een grote groep mensen getekend, die op ons af komt lopen. Door het ontbreken van iedere context, werkt de tekening bevreemdend. Want ‘wie zijn deze mensen en waarom lopen ze als grote groep onze kant op?’ Alleen de dikke winterjassen, mutsen en capuchons onthullen dat het in ieder geval koud moet zijn. Daarnaast lijkt het alsof de menigte op weg is naar een bezienswaardigheid, gezien de telefoons, fototoestellen en een enkele selfiestick die mensen vasthouden. Eén man vooraan in de mensenstroom neemt zelfs een foto. Het is alsof de kunstenaar het standpunt van de bezienswaardigheid heeft ingenomen, om vanuit daar naar de toestromende horde toeristen te kijken.

               Roy is geïnteresseerd in het observeren van menselijke stromen in de openbare ruimte. Door zelf de straat op te gaan en foto’s te nemen, heeft hij een grote beeldbank gecreëerd, waaruit hij inspiratie put voor zijn tekeningen en schilderijen. In zijn werk laat hij de context, waarin de mensenmassa zich bevindt, meestal weg. Hierdoor gaat de aandacht automatisch naar de mensen en hun gedrag. Het werk is tegelijkertijd bevreemdend als herkenbaar. Hoewel we niemand in deze desolate ruimte persoonlijk kennen, is het gedrag van de groep wel herkenbaar; alsof we een spiegel krijgen voorgehouden.

De herkenbaarheid van het werk wordt onderstreept doordat de tekening in eerste instantie een zwart-witfoto lijkt te zijn. Dat komt niet alleen door de hyperrealistische tekenwijze, maar ook doordat het oppervlak van het blad glad is en nauwelijks deukjes als gevolg van het tekenproces toont. Roy geeft aan een metalen plaat onder zijn tekeningen te leggen, waardoor hij niet met onregelmatigheden van de ondergrond te maken krijgt. En, zodra zijn tekening af is, brengt hij met een 5H-potlood een extra grijze laag in één richting aan, waarmee hij zijn getekende lijnen – die normaal alle richtingen uitschieten – verhult. Door ook nog iedere overbodige vlek of streep die zich buiten de getekende mensen bevindt, urenlang weg te gummen, lijkt het alsof het papier nooit door de kunstenaar is aangeraakt.

(De kunstenaar heeft het maakproces van zijn werk Nadir geregistreerd, zie: LOW Axel Roy, vidéo Nadir, 2021, graphite sur papier, 150x300cm – YouTube)

DH Mack Up/The Air, 2022, foto: Sandra Mackus

DH Mack

Niet alleen Roy is geïnteresseerd in de sociale structuren van de maatschappij, ook DH Mack – waar ik al eerder een blog over heb geschreven (zie: Was getekend… DH Mack) – wordt geïnspireerd door de onderlinge relaties en dialogen tussen mensen. Zij voegt echter een extra laag aan de fysieke ruimte toe, door deze met de digitale ruimte te vermengen. Een proces dat ook in werkelijkheid steeds meer plaatsvindt. Op de beurs toonde ze haar nieuwste werk Up/The Air (2022) waarin ze haar werk Art of War, dat ik al eerder op de NDSM-werf zag,verder lijkt uit te werken. Echte mensen vliegen samen met computergeanimeerde personages, schaakstukken en boeken door de ruimte. De wirwar aan personen en objecten geeft het gevoel alsof er zojuist een enorme knal heeft plaatsgevonden, die de kunstenaar voor een moment op ‘freeze-stand’ heeft gezet. Ondertussen lijkt het leven van de stad gewoon door te gaan. De mevrouw die door de desolate straten van een metropool loopt, lijkt zich niet eens bewust van wat er zich om haar heen afspeelt. Het drukke leven in de cloud lijkt in schril contrast te staan met het leven van alledag. DH Mack weet echter prachtig vast te leggen hoe in één wereld, tegelijkertijd meerdere werelden kunnen bestaan.   

Tekenwandeling

Ook het werk van Liesje van den Berk (1982) gaat in op die vermenging van onze digitale en fysieke wereld. Dit doet ze door de beschouwer bewust te maken van de alomtegenwoordigheid van de mobiele telefoon. Tijdens de beurs gaf de kunstenaar dagelijks twee performances ‘Line-off-Line’ (https://liesjeberk.nl/off-line-on/). Het zijn tekenwandelingen, waaraan ik zelf heb deelgenomen. Samen met een aantal medebezoekers werd ik uitgenodigd om al tekenend naar de omgeving te kijken. De enige voorwaarde om deel te kunnen nemen was dat je een half uur je telefoon inleverde bij de kunstenaar, die deze veilig opgeborgen in een sok en afgesloten in een koffer, bewaarde. In ruil daarvoor kreeg je een door Van den Berk zelf ontworpen tekenblok, in de vorm van een telefoon. Met behulp van een grafietpotlood moest je zaken als geluid, geur en gevoel proberen vast te leggen. Zonder direct naar de fotocamera op je telefoon te kunnen grijpen, werd je gedwongen om zelf te kijken en te registreren. Even kun je ervaren hoe ook alweer die wereld er zonder telefoon uitzag.

(Ook over het werk van Liesje van den Berk schreef ik al eerder in een blog: Was getekend… 10 jaar Tekenkabinet).

Foto installatie Koen Kievits (Big Art Amsterdam 2022), foto: Sandra Mackus

Koen Kievits

Hoewel de serie ‘Exposure’ van Koen Kievits (1996) het midden houdt tussen schilder-, teken-, beeldhouwkunst en fotografie, wil ik zijn serie toch graag bespreken. Voor de beurs bevestigde hij diverse zwarte prints – afgedrukt op glossy papier – aan de muren van het gebouw. Vervolgens is hij met een stuk schuurpapier over de print gaan wrijven, zodat de inkt op de plek van de oneffenheden werd weggeschuurd. Hierdoor verschijnen de oneffenheden als witte krassen en stippen en is de effen, zwarte print veranderd in een eindeloos universum met sterren en planeten. Kievits weet met een eenvoudige techniek een groot effect te bereiken. In de context van de oude gevangenis lijken de werken een poort naar een andere dimensie te bieden; alsof je even kunt ontsnappen naar een andere wereld. Dit beeld wordt versterkt door de schuurpapiertjes die op de grond liggen en aan een ontsnappingspoging doen denken. Die andere wereld blijkt echter niets anders te zijn dan een omgekeerde afdruk van de werkelijkheid.

Voor meer informatie over de kunstenaars, zie:

Exhibitions – Axel Roy

MACK – Paintings (dhmack.com)

Van de(n) Berk * Liesje van den Berk (liesjeberk.nl)

Koen Kievits