Van 3 t/m 9 oktober vond in de Belgische hoofdstad voor de tweede maal de Brussels Drawing Week plaats. In de stad waren diverse tekententoonstellingen te bezoeken, alsook de kunstbeurs Art on Paper in het Vanderborghtgebouw. In deze blog concentreer ik mij op de werken die mij in de tekenbeurs zijn opgevallen, waarna ik volgende week inga op de tentoonstellingen in de stad.
Groot miniatuur
Het werk van de Belgische kunstenaar Karel Noyez (1972) herinnert aan een uitvergroot miniatuur uit een Middeleeuws getijdenboek. Als een monnik die in een scriptorium teksten overschrijft, leunt een vrouw – met een potlood in haar hand – op een stapel boeken. Naast de voorstelling zorgen ook het bonte kleurgebruik, de vereenvoudigde vormen, het onjuiste gebruik van perspectief en de afwezigheid van diepte, voor een overeenkomst met de Middeleeuwse miniatuur. De nadruk ligt op de enorme hoeveelheid ornamenten, die het platte karakter van de tekening benadrukken. De vloer, de muur en ook de kleding van de vrouw zijn van bontgekleurde patronen voorzien. Voor wie goed kijkt, zijn in deze horror vacui diverse muizen te ontdekken die als grap door de hele tekening terugkeren. Hoewel de boeken en de ornamenten in de achtergrond anders doen vermoeden, onthullen de kleding en de kleurpotloden dat de voorstelling in onze eigen tijd is gesitueerd. De monnik lijkt te zijn veranderd in een studente die ploetert voor een tentamen.
Unheimisch stilleven
Op de tekeningen van de Amerikaanse kunstenaar Nikki Maloof (1985) is vaak een keuken te zien, waar vis wordt bereid. Toch zijn het geen huiselijke tafereeltjes, maar juist sinistere voorstellingen waar je niet precies de vinger op kunt leggen. Wat in eerste instantie een onschuldig stilleven van een bereide vis op een gegarneerd bord lijkt, blijkt meer weg te hebben van een scène uit een horrorfilm. In de spiegeling van de theekan, alsook in de bolling van de tomaten is het silhouet van een rokende vrouw te zien. Uit de theekan ontsnapt rook die zomaar van die sigaret kan zijn. De rook beweegt zich richting het kinderhandje aan de rand van de tafel. De in partjes gesneden vis lijkt plotseling een unheimische voorbode van wat er staat te gebeuren.
Niet ladylike
Het vrouwelijk naaktmodel van de Belgische kunstenaar Joëlle Dubois (1990) voldoet niet aan de huidige schoonheidseisen. Met haar maatje meer, lichaamsbeharing en gewaagde poses, lijkt ze zich er niet van bewust dat ze wordt bekeken. Ze wordt namelijk volledig opgeslokt door haar telefoon – alsof ze zich in een andere wereld begeeft. Het roept bij mij de vraag op of deze vrouw wellicht symbool staat voor de realiteit, die juist ontbreekt in de sociale media op haar telefoon.
Betekende sculpturen
Van Japans papier vormt de Franse kunstenaar Valerie Novello (1971) papieren sculpturen die vervolgens met pastelkrijt en/of kleurpotlood worden betekend. Zo hangen twee antieke vazen tegen de muur van de tentoonstellingsruimte. Van een afstandje lijken de sculpturen hard, doordat het met potlood betekende papier, ze een stenen uiterlijk geeft. De werken herinneren aan Griekse vazen uit de klassieke oudheid, die door de tand des tijds zijn vervormd. De werken zijn enerzijds herkenbaar, hoewel ze door hun vervormde uiterlijk en onverwachte materiaalgebruik tevens voor vervreemding zorgen.
Een teder beeldje van een hoofd hangt zijdelings tegen de muur, waardoor het net lijkt alsof de geportretteerde slaapt. Novello heeft het werk met rood pastelkrijt en potlood betekend, wat opnieuw de papieren ondergrond verhult. Ook dit werk lijkt regelrecht uit een oudheidkundig museum afkomstig. Met haar broze techniek toont ze de werken als kwetsbare objecten. De getekende lijnen op de objecten zijn de fictieve getuigen van hun jarenlange bestaan.
Prehistorisch
Charles Degeyter (1994) heeft zijn eigen kindertekeningen in fossielen laten veranderen. Op de beurs is een barnsteen te zien, waarin de zwarte lijnen van een tekening uit zijn jeugd zijn opgesloten. Naast de barnsteen hangt een tekening, waarop de archeologische gegevens van de vondst staan vermeld. De Belgische kunstenaar weet op innovatieve en overtuigende wijze de natuurlijke wereld met artificiële constructies te mengen. Heden en verleden komen samen, door zijn eigen, nabije verleden als een prehistorische vondst te presenteren.
Fotografisch
De tekeningen van de Spaanse kunstenaar Kepa Garraza (1979) lijken in eerste instantie zwart-wit foto’s. In zijn houtskooltekeningen toont hij beelden die we kennen uit de kunst- of mediawereld. Zo is op de beurs in Brussel een zwart-wit tekening te zien van een Romeins reliëf (gemaakt naar een Grieks reliëf van het Parthenon in Athene). Het werk komt uit de serie ‘propaganda’ waarin Garraza beeldmateriaal natekent wat als propagandamiddel werd ingezet. Hiermee wil hij aantonen dat kunst vaak een politiek instrument is, dat ook nog eens gebruikt wordt om onze geschiedenis te construeren.
Natuurlijke vuilcontainer
Het kunstenaarsduo David Tobón (1987) en Sarah Hernández heeft twee tekeningen van een vuilcontainer gemaakt. Terwijl één van de werken een haast fotografische weergave toont is in de andere tekening alleen het silhouet van de vuilcontainer te herkennen die is gevuld met een detail uit een landschap. In dit laatste werk is een al even gedetailleerde tekening van een landschap te zien, met boomwortels die boven de grond groeien. In hun werk trekt het kunstenaarsduo bewust de relatie met de werkelijkheid in twijfel en spelen ze met onze perceptie. ‘Want in hoeverre is er bij de tweede tekening nog sprake van een vuilcontainer?’ ‘Moeten we het landschap als inhoud van de container opvatten, of is dit juist de achtergrond die eerder niet zichtbaar was, omdat er een container voor stond? Los van het spel met perceptie moet ik ook aan de natuur als vuilcontainer denken, doordat afval vaak in de natuur wordt gedumpt.
Husselen
De Franse kunstenaar Giuseppe Stampone speelt in zijn (bic)balpentekeningen met de kunstgeschiedenis. Zo maakt hij natuurgetrouwe portretten van kunstenaars, wiens werk heel bekend is, maar die van gezicht niet snel herkend zullen worden. In Brussel hangen bijvoorbeeld de portretten van een jonge Tracey Emin en Tony Cragg.
Daarnaast speelt de kunstenaar met werken uit de kunstgeschiedenis. Zo heeft hij een portret van een man getekend, die voor zijn mond een banner met de tekst ‘Too abstract’ houdt. Wie goed kijkt, ziet dat de irissen van de man door twee bekende kunstwerken van Brancusi worden gevormd. En als ik mij niet vergis heeft hij Picasso geportretteerd, waarmee Stampone lijkt te zinspelen op de dubieuze relatie tussen deze twee kunstenaars.
Eenzelfde constructie creëert hij door Stalin als suppoost in de tentoonstelling 0.10 te plaatsen waarin Malevich zijn zwarte vierkant tentoonstelde. De tekst ‘Icon’ die onder de tekening staat geschreven, verwijst zowel naar het iconische schilderij, als naar de Russische leider. Deze constructie kan echter nooit plaats hebben gevonden. Niet alleen was Stalin in 1915 nog niet aan de macht, maar zorgde hij er later voor dat het grootste deel van Malevichs revolutionaire werk verdween of vernietigd werd.
Prof vs amateur
De Amerikaanse kunstenaar Colin Cook (1968) maakt zijn tekeningen samen met zijn vriend Bill Shambaugh – die geen kunstenaar is. Samen tekenen ze (zelfgemaakte) foto’s na, wat voor humoristische combinaties zorgt. Terwijl Cook natuurgetrouwe tekeningen maakt, tonen de gedeelten van Shambaugh dat hij een allesbehalve talentvolle amateur is. In Brussel is een portret van Cook te zien die samen met een vrouw in een rotslandschap aan zee staat. Cook zelf is door Shambaugh getekend waardoor hij is veranderd in een vlakke karikatuur. De rest van de tekening lijkt een foto te zijn, waarbij de vrouw een uitgeknipte tekening vasthoudt. Dankzij de klunzige tekening, wordt de hyperrealistische tekening extra versterkt. Anderzijds wordt de erotische uitstraling juist verzwakt.
Zoute tekening
De laatste tekenaar die ik in deze blog bespreek, is de Franse kunstenaar Yann Bagot (1983). In zijn grote Oost-indische inkttekeningen toont hij eigen opgedane ervaringen in de natuur. Op drie losse bladeren die een stukje uit elkaar hangen, heeft Bagot een serie rotsen getekend. Hoewel je tussen de stenen enkel leegte ziet, geven ze het gevoel vlakbij zee te liggen. De sporen op de rotsen lijken te zijn uitgebeten door het zeewater. De tekening is in ieder geval letterlijk door zout aangetast, aangezien de kunstenaar het door de nog natte tekening strooide. Het zorgt voor bijzondere patronen, die net zo onvoorspelbaar zijn als de natuur zelf.
