Was getekend… buiten de kaders

In het museum voor de Schone Kunsten in Orléans kwam ik een tekening van de Franse kunstenaar Abdelkader Benchamma (1975) tegen, die samen met een fotograaf en een muzikant het werk How to plant a dead tree and where? (2006) heeft gemaakt.

Abdelkader Benchamma, Mathieu Gaborit, Malik Nejmi, How to plant a dead tree and where?, installatie museum voor de Schone Kunsten Orléans, 2006, foto: Sandra Mackus

Waar de ingelijste foto van Malik Nejmi ophoudt, gaat de tekening van Benchamma door. De foto, die in 2004 door Nejmi werd gemaakt, toont een Marokkaans interieur ten tijde van de ramadan. Het interieur wordt door Benchama vrijelijk uitgebreid tot een landschap. De bank mondt plotseling uit in een gebergte en van een groep dekens – zoals die in het interieur zijn te zien – heeft de tekenaar een rotsachtige vorm gecreëerd. De enige overeenkomst is de afwezigheid van mens en dier, wat het werk nogal desolaat maakt. Kaders vormen in Benchama’s werk geen beperking, maar het begin van nieuwe mogelijkheden. 

             Ook de muzikale toevoeging van Mathieu Gaborit draagt hieraan bij. Via opgenomen geluiden uit Marokko, zoals claxons, trommels en wandelende mensen, voegt hij een derde laag aan het werk toe. Tezamen creëren ze een beeld en een sfeer die verder gaat dan de foto uit 2004.

Abdelkader Benchamma, Neither the sky nor the earth, installatie Sharjah Biënnale, 2017, bron afbeelding: projects – Sharjah Art Foundation

Mix

Het is niet alleen voor dit project dat Benchamma zich buiten de kaders begeeft. Sowieso maakt hij vaak ruimtevullende installaties in zwart-wit, waarin hij de muren en het plafond van de ruimte betekent. Een voorbeeld hiervan is het werk Neither the sky nor the earth (2017) dat hij voor de Sharjah Biënnale (Verenigde Arabische Emiraten) maakte. Zoals de titel al doet vermoeden heeft hij een duizelingwekkende compositie getekend, waarin lucht en aarde door elkaar lopen. De kunstenaar doorbreekt dus niet alleen letterlijk kaders, maar creëert ook vrijelijk een eigen wereldbeeld zonder zich aan de wetten van de natuur te houden. Wolken, lucht en aarde wervelen in deels herkenbare en deels abstracte partijen door elkaar. Alsof de wereld om je heen tolt en je er geen grip op kunt krijgen.

Abdelkader Benchamma, installatie tentoonstelling Signes (Templon galerie Brussel), 2020, bron afbeelding: Abdelkader Benchamma, ‘Signes’ at Templon, Brussels, Belgium on 3 Sep–24 Nov 2020 | Ocula

Abdelkader Benchamma, installatie tentoonstelling Signes (Templon galerie Brussel), 2020, bron afbeelding: Abdelkader Benchamma, ‘Signes’ at Templon, Brussels, Belgium on 3 Sep–24 Nov 2020 | Ocula

Ongetemd

Voor de tentoonstelling Signes in galerie Templon (Brussel) maakte Benchamma diverse tekeningen van bomen die hij ingelijst ophing aan de muur. Vervolgens is hij buiten de lijst verder gaan tekenen. Het zorgde er voor dat de losse tekeningen een relatie met elkaar aangingen, waardoor de tentoonstelling in een installatie veranderde. Het is een principe dat de kunstenaar vaker toepast. Al tekenend eigent hij zich de ruimte toe en vult hij de ingelijste tekeningen aan. Het zorgt voor een dynamiek en energie in zijn werk, die passen bij zijn organische natuurbeelden. Het lijkt alsof de tekeningen letterlijk uit hun kaders zijn geëxplodeerd en hun ruimte op de muur opeisen. Zoals ook in werkelijkheid, laat de natuur zich niet temmen.