Was getekend… De Rotterdamse stadstekenaars 2022

Vorig jaar schreef ik al een blog over de Rotterdamse stadstekenaars, die de havenstad ten tijde van de coronapandemie hadden weergegeven (Was getekend… de Rotterdamse stadstekenaars). Dit jaar werd het tekenpotlood aan drie nieuwe tekenaars overgedragen. Zij hebben zich bezig gehouden met de gevolgen van gentrificatie waar Rotterdam steeds meer mee te maken krijgt. Oudere wijken en volksbuurten worden zogenaamd opgewaardeerd tot luxe wijken waar de gewone burger vervolgens niet langer een huis kan betalen. In de tentoonstelling wordt aangegeven dat kunstenaars een van de eersten zijn die worden geraakt, aangezien hun ateliers vaak gevestigd zijn in kraakpanden of andere gebouwen die bestemd zijn voor de sloop.

Drie werken uit de serie Tijdelijk Beheer (2022), acrylverf op papier, foto: Sandra Mackus

Kazuma Eekman

Een van de stadstekenaars heeft dit gentrificatie-proces aan den lijve ondervonden. Kazuma Eekman (1989) werd uit zijn atelier gezet. Op basis van zijn eigen ervaringen tekende hij gevels van kunstenaarsateliers die niet langer als atelier mogen worden gebruikt. Met oog voor detail heeft hij diverse façades van gebouwen weergegeven, waar voorheen kunstenaars zaten. Graffititags, reclameaffiches, vlaggen en fietsen zijn niet weggelaten maar worden als een soort decoratieve elementen getoond. De tekeningen van de statische gebouwen krijgen hierdoor een bepaalde levendigheid, die nog eens extra wordt versterkt doordat Eekman ook mensen, duiven en een vlucht halsbandparkieten heeft toegevoegd. Op deze tekeningen zie je de schoonheid van de gebouwen, waardoor je je moeilijk kunt voorstellen waarom deze veranderd moeten worden in luxe complexen.

Maria Fraaije, Mevrouw Pinas bij haar huis waar ze 37 jaar woonde, Tweebosbuurt, 2022, inkt, aquarel, potlood, aquarelkrijt op papier, foto: Sandra Mackus

Maria Fraaije

Illustrator Maria Fraaije (1992) laat zich inspireren door verhalen van anderen. Tijdens een ritje op de fiets door de voormalige Tweebosbuurt ontmoette ze een dame, die haar vertelde hoe zojuist haar huis was gesloopt om plaats te maken voor luxe woonhuizen. We zien de vrouw, te midden van haar oude woonwijk, in de tentoonstelling. Ze staat naast een hek en een grote heuvel zand. De gebouwen, bomen, het hek en zelfs de weergegeven vrouw, stralen een roze gloed uit. Het geeft het werk een emotionele lading en verbindt de elementen onlosmakelijk aan elkaar. Tevens creëert de roze zweem een nostalgische sfeer, en verraadt dat dit plaatje binnen niet al te lange tijd verleden tijd zal zijn.

Tekening Maria Fraaije, 2022, foto: Sandra Mackus

In de tentoonstelling staat ook een vitrine met kleine tekeningen van Fraaije. Naast dat ze Rotterdamse buurten in expressieve kleurstellingen heeft afgebeeld, liggen in de vitrine schetsboeken en losse vellen papier waarin ze met name aandacht heeft voor de gevoelens rondom het thema gentrificatie. Eén werk valt mij direct op. Opnieuw gehuld in een roze gloed lijkt de kunstenaar zichzelf te hebben afgebeeld, terwijl ze een huisje van een bewoner optilt, die daardoor achterblijft in een witte leegte. ‘Het spijt me’ staat onder de tekening. Ondanks de eenvoud van de tekening straalt het werk een enorme kracht uit. Met weinig middelen weet Fraaije de pijn van de stad en haar bewoners te vangen. 

Twee werken Marcel Herkelman, 2022, Indische inkt en houtskool op papier, foto: Sandra Mackus

Marcel Herkelman

Die mix tussen eenvoud en expressie is ook terug te vinden in het werk van Marcel Herkelman (1988). Hij toont aan de hand van tekeningen in pen en inkt, de gevoelens die boven komen drijven na de sloop van gebouwen en buurten. Her en der zijn bomen en gebouwen te onderscheiden, alhoewel specifieke kenmerken van een buurt of wijk niet zijn weergegeven. De ferme stroken houtskool die over de pentekening zijn gezet alsook de teksten die hij heeft neergekrabbeld, maken duidelijk dat het gentrificatieproces voor onmacht en woede zorgt. 

De tentoonstelling ‘Getekend: Rotterdam! Ze hebben mijn huis vermoord’ is nog tot en met 12 februari 2023 te zien in de Kunsthal Rotterdam.