Op aan elkaar genaaide tafellakens, die van een dun laagje was zijn voorzien, heeft de Russische kunstenaar Taisia Korotkova (1980) metersgrote tekeningen met zwarte stift gemaakt. In haar boslandschappen heeft ze merkwaardige gebouwen geplaatst, die niet direct zijn thuis te brengen. Eén ding is duidelijk: de sfeer is grimmig. In deze desolate zwart-wit landschappen wil je liever niet zijn. Niet voor niets dragen de twee werken die in Gare Saint Sauveur hangen, de titel Dark forest (2019).
Korotkova’s werken maken deel uit van de tentoonstelling Utopia – een thematentoonstelling in de Franse stad Lille, die door het kunstfestival Lille3000 is georganiseerd. In plaats van een utopie, lijkt Korotkova een dystopie te hebben gemaakt. De gebouwen in haar tekeningen blijken geheime bases, bunkers, nucleaire testlocaties en onderzeeërs te zijn, die verstopt liggen tussen duistere bossen. De kunstenaar baseerde zich op bestaande gebouwen. Het zijn verlaten locaties waar ten tijde van de Koude Oorlog dubieuze praktijken en onderzoeken werden uitgevoerd. De gebouwen zijn in die tijd stiekem vastgelegd en circuleren tegenwoordig over het internet.
Net als de gebouwen zijn ook de bomen en planten op basis van uitvoerig onderzoek weergegeven. Hoewel dus zowel de natuur als de gebouwen waarheidsgetrouw zijn weergegeven, zorgt de combinatie voor een vervreemdend effect. In bovenstaand werk doet de vijver met waterlelies met daarover een brug, in eerste instantie aan de tuin van Monet in Giverny denken. Echter liggen er plotseling een grote onderzeeër en zeemijn in het meer. De nucleaire structuren zorgen ervoor dat het zwarte landschap plotseling geblakerd lijkt – alsof het een apocalyptisch landschap is. Zonder de gebouwen zou hetzelfde landschap doorgaan als een clichébeeld van een landschap in tegenlicht.
Met haar werk lijkt Korotkova een nucleaire catastrofe voor de toekomst te voorspellen. Hoewel haar twee tentoongestelde werken uit 2019 stammen, krijgen haar tekeningen in de huidige situatie een nog dreigender karakter.
De keuze om op tafelzeil te werken is bijzonder. Doordat de werken vrij in de ruimte hangen, kun je de achterkant van de werken bekijken en zie je vrolijke dessins en kleuren – die sterk afwijken van de beladen voorkant in zwart-wit. Het zijn tafelzeilen die in iedere keuken van de Sovjet-Unie zouden hebben gelegen. Hiermee wil Korotkova haar grootse onderwerp naar het domein van het huiselijke en het vrouwelijke trekken, waarmee ze het bewust kleiner en meer behapbaar probeert te maken.
Persoonlijk moet ik aan keukentafels wereldwijd denken, waaraan we dagelijks het nieuws op ons bord krijgen. Zelfs zittend aan tafel krijgen we via radio, tv of (sociale) media te horen wat er zich aan de andere kant van de wereld afspeelt. Wat anders een ver-van-mijn-bed-show leek, komt plotseling dichtbij. Het tafellaken is een herkenbaar en verbindend element, dat je ervan bewust maakt dat we alleen samen voor een oplossing kunnen zorgen.
Aan de basis van de tentoonstelling ligt het boek Novascene van de Engelse milieuactivist en wetenschapper James Lovelock, die met de titel van zijn boek een nieuw geologisch tijdperk inluidt. In het Novascene zou de relatie tussen mens en milieu als gevolg van technologische ontwikkelingen zich volgens hem, positief ontwikkelen. Kunstenaars als Korotkova maken duidelijk dat er nog veel veranderd moet worden wil dit positieve einddoel ooit behaald worden. Door een dystopie voor te spiegelen wordt de mens hopelijk nog op tijd wakker geschud om toe te werken naar wat Lovelock ons ooit voorspiegelde.
