In het LAM in Lisse hangt een bijzonder werk van Wieteke Heldens (1982). Wat van een afstandje een landkaart van een grote stad lijkt te zijn, blijkt van dichtbij een opengeknipte, papieren zak met een tekening.
Toen Heldens van Nederland naar New York verhuisde en nog geen atelier of kunstenaarsmaterialen tot haar beschikking had, maakte ze werk met wat ze op dat moment voor handen had. De bruine, papieren zakken waarin ze haar gekochte boodschappen meenam, bleken de basis voor een serie tekeningen. De kreukels van de zak trok ze over met stift, waardoor een abstract lijnenspel ontstond.
De eerste serie werken kreeg de titel ‘I am sorry no Content’. Het lijkt enerzijds een grappige verwijzing naar de opengeknipte boodschappenzak, waaruit de inhoud inmiddels verdwenen is. Anderzijds verwijst het naar het ontbreken van iedere verwijzing naar iets dat buiten het werk zelf ligt. Heldens vertelt met dit werk geen verhaal. Sterker nog, deze tekening gaat eigenlijk over het fundament van de tekening: de simpele ingreep van het zetten van een lijn op een stuk papier. Zonder vooraf bedachte ideeën volgt ze de kreukels van de papieren zak. Daarbij nemen de lijnen een toevallige richting aan, ontmoeten ze elkaar of gaan de lijnen op een andere manier een interactie met elkaar aan binnen de door toeval ontstane compositie.
Net als de conceptuele kunstenaars uit de jaren zestig, creëert Heldens een set instructies voor zichzelf die ze vervolgens (in tegenstelling tot veel van deze kunstenaars) ook zelf uitvoert.
Dat ik als eerste een plattegrond van een stad meende te herkennen in dit werk is menseigen. Ik heb tijdens mijn master kunstgeschiedenis een mooie collegereeks over antropomorfe architectuur gevolgd, waarin werd aangegeven dat de mens zichzelf (onbewust) projecteert in levenloze dingen (zoals gebouwen). Denk maar eens aan de koplampen van een auto, de wolken in de lucht, of de ramen van een huis, waarin je vaak menselijke of dierlijke vormen herkent. Op deze manier generen wij betekenis. Dit lijkt ook bij tekeningen of schilderijen te gebeuren, waarin de kijker in eerste instantie niets herkent. ‘Een verzameling lijnen’ lijkt geen afdoende omschrijving van een werk. De kijker gaat op zoek naar houvast en projecteert dat wat hij kent op het werk, in de hoop er alsnog betekenis uit te halen.
Het LAM zoomt zelf in op de ervaring van het tekenen. Met hun ‘kreukelmeditatie’ nodigden ze in coronatijd de ‘thuisbezoeker’ uit om zelf een kreukeltekening te maken. Een mooi initiatief om een tekening eens op een andere manier te beleven.
Zelf toe aan een kreukelmeditatie? Zie: Kunstsnack – Kreukelmeditatie | LAM museum – Ontdek het in het LAM (lamlisse.nl)
Bron artikel: Wieteke Heldens – Tique | publication on contemporary art
