Bijna was hij bioloog geworden, als de Belgische illustrator Peter Van den Ende (1985) niet vlak voor het afronden van zijn studie was gestopt omdat hij als natuurgids naar de Kaaimaneilanden vertrok. Daar legde hij – zoals hij altijd al had gedaan – zijn bevindingen al tekenend vast. In zijn illustraties komen zijn liefde voor de natuur en het tekenen bij elkaar, waaruit de meest prachtige creaties ontstaan. Zo zijn in Maison Folie Moulins (Lille) enkele illustraties uit zijn prentenboek ‘Odyssée’ (2020) sterk uitvergroot en in de trappenhal van het gebouw geplakt, waardoor de bezoeker het gevoel krijgt door zijn onderwaterwereld in zwart-wit te lopen.
Een bootje van papier
Aan de voet van de trappenhal word je begroet door de hoofdpersoon van het uitsluitend getekende verhaal: een papieren bootje dat zonder kapitein de oceaan trotseert. We zien hoe hij de prachtigste vissen, koralen en andere organismen tegenkomt. Aan ieder element is uitgebreid zorg en aandacht besteed. Geen enkel streepje lijkt fout te staan, wat ook zeker was opgevallen in deze sterke uitvergrotingen. Maar liefst vijf jaar werkte Van den Ende aan zijn illustraties, wat hun sterke detaillering verklaart.
Tussen de streepjes het streepje zien.
De illustrator bouwt zijn tekeningen op uit duizenden losse penstreepjes. Het is de kunst om deze streepjes te doseren. Want wanneer je diverse structuren in zwart-wit met elkaar combineert, kun je alleen afwisselen in grijswaarde en in de richting waarin je je streepjes plaatst. Met minimale middelen weet Van den Ende het maximale te verkrijgen. Door in plans te werken – waarbij vissen, koralen en wieren als platte rekwisieten in een theater achter elkaar worden geplaatst – weet hij diepte te creëren, zonder daarvoor sterke schaduwpartijen te gebruiken. Het houdt de tekeningen licht en luchtig.
Wit
Misschien nog moeilijker dan het doseren van streepjes, is het gebruik van wit. Zeker bij het werken met fineliner – waarbij je je werk niet (makkelijk) kunt corrigeren (behalve met tipp-ex) – moet je je er vooraf van bewust zijn welke elementen je uitspaart. Een prachtig voorbeeld is in het boek zelf te zien, waarvan een exemplaar bij de tentoonstelling lag. Tientallen zilverreigers zitten in een boom. De vogels zijn volledig uitgespaard en hebben alleen een zwart getekend puntje als oog. Aangezien de struiken en bomen met zoveel detail zijn weergegeven, is de keuze om de vogels wit te laten het meest geschikt. Waren ze van lijnen voorzien, dan zouden ze niet goed zichtbaar zijn geweest en zijn weggevallen in de tekening. Omdat de dieren van nature ook wit zijn, was de keuze om hen van grijswaarden te voorzien onlogisch geweest.
Utopia
Het werk van Peter Van den Ende is uitgekozen vanwege het thema Utopia. Het was het overkoepelende thema van het kunstfestival Lille3000. De illustrator sluit met zijn fantasierijke onderwaterwereld mooi aan bij het huidige thema. Bij een eerste aanblik lijken de organismen gebaseerd op natuurgetrouwe observaties. Maar wie goed kijkt, ziet tussen het wier en koraal her en der fantasiefiguren. Zo blijkt een zeester plotseling een mensenlichaam te hebben. En ook twee met elkaar zoenende zoenvissen hebben een kikkerachtig lichaam gekregen. Fantasie en werkelijkheid gaan hand in hand, waardoor zijn utopische werelden benaderbaar voelen.
