Was getekend… geluid

In de minitentoonstelling hyperdrawing –  waar ik vorige week al over schreef in de blog ‘Was getekend… de bewegende tekenaar’ – was ook een performance van Thorsten Streichardt te zien, of beter gezegd te horen. Want het (teken-)geluid is in dit werk net zo belangrijk als de tekening die daarbij ontstaat.

Performance Thorsten Streichardt, Drawing Now Art Fair mei 2022, foto: Sandra Mackus

Luisterend tekenen

In Le Carreau du Temple – waar de tekenbeurs Drawing Now Art Fair plaatsvond – stond een soort zuil van papier. Op de zuil waren roze en blauwpaarse krabbels geplaatst. Een man gekleed in hoodie liep rondjes om de zuil en krabbelde met pastelkrijt nieuwe lijnen op het blad. Doordat hij zijn capuchon over zijn hoofd had getrokken, leek hij zich in zijn eigen wereldje te begeven.

Toch stopte hij even met tekenen toen ik zijn werk bekeek. Ik raakte met de kunstenaar in gesprek en hij liet een microfoontje zien dat om een van zijn vingers zat geklemd. Met de microfoon nam hij de geluiden van het gekras op het papier op, alsook de restgeluiden van de ruimte. Op een computer werden deze geluiden vervolgens via een automatisch systeem bewerkt en vertaald naar een onwillekeurig ‘ritme / muziekstuk’, dat vervolgens via speakers – die aan de papieren zuil waren bevestigd – direct werd afgespeeld. Het is dit geluid dat uit de speakers kwam, waardoor de kunstenaar zich vervolgens liet inspireren tijdens het tekenen. Een zelfvoorzienend proces dus, waarbij Streichardt zowel de maker als de ontvanger van het werk is.    

De papieren zuil is geïnspireerd op de Colonne Morris, oftewel de bekende, groene aanplakzuil die je door heel Parijs ziet. Net als bij deze zuilen gaat ook dit werk over het verstrekken, maar tegelijkertijd ook ontvangen van informatie. Het werk lijkt ook over ruis te gaan, over miscommunicatie – of in dit geval, de vertekening – binnen een communicatieproces. In dit werk wordt die ruis inzichtelijk gemaakt, doordat het geluid van het maakproces niet strookt met het geluid dat uit de luidsprekers komt. De kunstenaar reageert daardoor op de ruis en niet rechtstreeks op het tekengeluid van dat moment.  

Via geluid lijkt Streichardt het tekenproces inzichtelijk te maken. Je neemt als kunstenaar waar, reageert daarop, waarna er een beeld ontstaat. Tussen deze fases vinden telkens kleine verstoringen plaats, waardoor het beeld er altijd anders uit komt te zien dan je van tevoren bedacht had. Het zijn telkens die onverwachte wendingen waar je als kunstenaar mee om moet gaan. 

Dewi de Vree en Jeroen Uyttendaele, Ground, foto: Dewi de Vree – Jeroen Uyttendaele – Ground – Mediamatic

Getekende partituur

Het is niet de eerste keer dat tekenkunst met muziek wordt gecombineerd. Zo ontwikkelden Dewi de Vree en Jeroen Uyttendaele een audiovisuele performance: Ground, waarin ze hun grafiettekeningen gebruikten als geleiders voor hun zelfgemaakte, elektronische muziekinstrumenten. Grafiet geleidt elektriciteit, waardoor de tekening in dit geval de potmeter vervangt, die normaal gesproken als spanningsdeler werkt. Zo kan de toonhoogte van het geluid worden beïnvloed (die afhankelijk is van de elektrische weerstand tussen twee contactpunten) alsook de amplitude (oftewel de (maximale) trilling) en uiteindelijk zelfs de geluidskleur (een té technisch verhaal voor een blog over tekenkunst).  

Net als het werk Colonne (2022) van Streichardt, is ook het werk Ground (2007-2016) in eerste instantie een performance. Je zag hoe de kunstenaars lijnen tekenden, om er vervolgens met hun zelfgemaakte muziekinstrumenten geluid uit te krijgen. Het is geen muziek die op zichzelf luisterwaardig is. Het gaat daarentegen om de relatie tussen muziek en tekenen, die uiting kreeg in hun performances. Kijk voor een registratie van zo’n performance: Dewi de Vree & Jeroen Uyttendaele – Ground | Wonderwerp #58 … | Flickr