In 2015 bracht ik een bezoek aan de tentoonstelling Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst in het Paleis op de Dam. Over de winnaar was ik zeer verrast. Niet dat ik het werk van Joost Krijnen (Breda 1983) niet kon waarderen, integendeel. Ze hadden in mijn ogen alleen geen schilder, maar een tekenaar uitgekozen.
Schetsen
In een van de eerste weken op de kunstacademie leerde ik van een docent dat ik geen onderscheid tussen een schets en een tekening mocht maken. Het zou een hiërarchie impliceren waarbij de tekening automatisch hoger in rang is. Toch zou ik veel werken van Krijnen – zonder dat ik daarmee een waardeoordeel wil maken – als schetsmatig karakteriseren. Het is de snelheid waarmee hij de lijnen in één keer op een vel papier zet in combinatie met de leegte en het onaffe karakter van de tekeningen die hiervoor zorgen. Je ziet hoe het werk ontstaan is. De tekeningen zijn direct en puur.
Joost Krijnen, The remains, 2015, houtskool, kleurpotlood, pastel, potlood op papier, foto: Sandra Mackus
The Remains
In het werk The Remains (2015) heeft Krijnen twee mannen getekend. Ze kijken ons nors aan. Het ziet ernaar uit dat onze aanwezigheid hen heeft opgeschrikt uit iets wat op een omarming lijkt. Op de voorgrond zien we hoe de hand van de rechter man nog op een enorm uitvergrote hand van de man links ligt, terwijl die zijn andere hand in de lucht steekt en een haltgebaar maakt. We zijn als toeschouwer duidelijk niet gewenst. De rechter man lijkt een vel papier in zijn hand te hebben – waarop met een paar gekleurde lijnen een cartoonesk portret is getekend. Het krabbeltje doet mij denken aan een bontgekleurde Donald Duck. Wat het daar doet is voor mij een raadsel, maar het doorbreekt de spanning binnen de tekening.
Collage
Niet alleen het onderwerp van de tekening, maar ook de manier waarop het beeld is opgebouwd, intrigeert. De gezichten van de twee mannen, alsook het cartooneske figuurtje, zijn op aparte vellen geel papier getekend en later toegevoegd. Het is een techniek die Krijnen vaak gebruikt. Lijnen worden aangepast door er een stuk papier overheen te plakken en daarop verder te tekenen. Fouten zijn dus zichtbaar en worden niet netjes weggewerkt. De kunstenaar heeft geen vooropgezet plan wanneer hij aan een werk begint, maar laat het intuïtief ontstaan. Dat hij vervolgens maar een paar lijnen nodig heeft om tot een krachtige tekening te komen, maakt het werk des te bijzonderder.
33 vogels
In 2020 tekende de kunstenaar portretten van vogels, waarvan hij recent 31 tekeningen (met 33 vogels) in boekvorm heeft laten uitgeven. Ook hier weer is te zien hoe hij met een enorme snelheid en ogenschijnlijke eenvoud een portret weet weer te geven. Terwijl er geen lijn te veel staat, weet hij aan iedere vogel een eigen karaktertrek mee te geven, wat de ene tekening ontroerend en de andere juist humoristisch maakt.
Op dit moment is in het Paleis op de Dam het 150ste jubileum van de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst te zien (nog t/m 3 oktober).
