Een aantal weken geleden bracht ik een bezoek aan The Menil Drawing Institute in Houston, dat onderdeel is van The Menil Collection. Het bijzondere aan de tentoonstelling die op dit moment te zien is, is dat de kunstenaar niet zozeer als tekenaar maar vooral als beeldhouwer wordt erkend. Toch heeft Ruth Asawa (1926-2013) gedurende haar hele leven getekend, zoals ook is te zien in de tentoonstelling Ruth Asawa Through Line (die eerder plaatsvond in het Whitney Museum of American Art). Hoewel ze haar dagelijkse tekeningen vooral als ‘oefening’ zag – net als een muzikant die toonladders speelt – laat deze solotentoonstelling zien dat haar tekeningen als op zichzelf staande kunstwerken kunnen worden beschouwd, waarin de kunstenaar de grenzen van het medium opzoekt.
Omdat in het museum geen foto’s van de tekeningen gemaakt mochten worden, ga ik in deze blog uit van bovenstaand werk: Untitled (S. 780, wall-mounted, double-sided, center-tied, six-branched form based on nature) dat Asawa omstreeks 1963 maakte van verzinkt draad. Het opvallende is dat de sculptuur aan een tekening in de ruimte doet denken. De zwarte lijnen – die in dikte variëren – steken af tegen de witte muur. Als de takken van een boom of de wortels van een plant, lijkt deze organische lijntekening zich uit te dijen in de ruimte. Ondanks dat de lijnen alle kanten op krioelen, heeft de vorm een bolachtige structuur. Het doet mij denken aan een paardenbloem, waar nog her en der pluis uitsteekt. Hoewel planten en objecten uit haar eigen tuin vaak als inspiratiebron dienden, was ze niet geïnteresseerd in dat wat direct zichtbaar is. Door haar omringende bronnen grondig te bestuderen, legde ze zich toe op elementen als ruimte, structuur, ritme, patroon, lijn, richting en kleur. Het zijn dan ook deze elementen die aan de basis van haar (ruimtelijke) tekeningen liggen.
Voor Asawa was sculptuur ‘een verlengstuk van de tekening’ (1). Niet voor niets noemde ze haar draadsculpturen dan ook ‘tekeningen in de ruimte’. Lijnen in inkt werden ingewisseld voor metaal en haar drager werd de ruimte. Andersom bracht ze ook ruimte in het platte vlak, door haar papier niet alleen als drager, maar als constructiemateriaal op te vatten. Met behulp van origami-technieken maakte ze ook driedimensionale tekeningen. The Menil Drawing Center daagt met deze tentoonstelling de definities van de tekenkunst uit. Door bij de ingang geen tekening, maar een ruimtelijk beeld op te hangen, wordt de bezoeker bewust op het verkeerde been gezet. Al eerder schreef ik een blog over de verscheidenheid aan verschijningsvormen die een tekening kan aannemen, zie: Was getekend… voorbij de grenzen van het papier (sandramackus.nl)
(1) whitney.org/exhibitions/ruth-asawa-through-line?section=3
Voor overzichtsbeelden van de tentoonstelling, zie: Ruth Asawa Through Line – The Menil Collection
